Olej napędowy może być przechowywany przez długi czas, ale z jego upływem traci swoje właściwości. W przypadku substancji mineralnych jest to okres 5 lat. Preparaty syntetyczne można trzymać nawet przez 10 lat. Takie zasady dotyczą jednak tylko olejów fabrycznie zamkniętych. Po otwarciu dociera do nich tlen, który może Jeśli chodzi o okres przechowywania oleju rzepakowego, to można go przechowywać od 6 do 12 miesięcy w temperaturze pokojowej. Jeśli chcesz przedłużyć okres trwałości, możesz go przechowywać w lodówce lub zamrażarce. W obu tych warunkach olej będzie trwał dłużej – nawet do 18 miesięcy. Ważne jest, aby upewnić się, że Wyrzuć ten olej ze swojej kuchni !!! 😲 To uratuje Twoje zdrowie i pomoże schudnąć. 2-3 tygodnie, najlepiej w szczelnym opakowaniu. Na jego niewłaściwe warunki przechowywania będzie wskazywać charakterystyczny zjełczały aromat, który dyskwalifikuje produkt do spożycia. Do smarowania ruchomych części układu konieczny jest specjalny olej – w zależności od typu klimatyzacji. Olej musi być wolny od wszelkich zanieczyszczeń, a także od wilgoci. Należy go przechowywać w szczelnie zamkniętych zbiornikach. Zastosowany olej musi być tolerowany z czynnikiem chłodniczym obecnym w układzie, ponieważ Inteligentne przechowywanie i transport żywności. Łatwo psujące się środki spożywcze wymagają specjalnych warunków i specjalnego postępowania podczas przechowywania i transportu. Należy przestrzegać określonych zakresów temperatur, zasad łańcucha chłodniczego oraz przepisów dotyczących higieny. Do ich transportu Idealny stosunek kwasów omega-6 i omega-3 czyni go najlepszym tłuszczem roślinnym, który możemy umieścić w naszej diecie. Sprawdza się także przy problemach naszych pociech. Olej rzepakowy na zaparcia u dzieci to często stosowane rozwiązanie, które sprawnie pozbywa się kłopotu i pobudza układ trawienny. Producent wie, jak najlepiej przechowywać olej silnikowy, więc można zaufać opakowaniu. Przelewając go do innego pojemnika, narażasz się na zanieczyszczenie brudem i kurzem. 2. Przechowywać w suchym miejscu. Butelki z olejem należy zawsze przechowywać w suchym miejscu. Wilgoć jest jednym z największych wrogów oleju silnikowego. Olej syntetyczny a mineralny do sprężarki – który wybrać? Podsumowując, wybór między olejem mineralnym a olejem syntetycznym to zadanie, które wymaga wnikliwszej analizy. Oba produkty mają bowiem swoje plusy oraz minusy. Na przykład oleje mineralne są stosunkowo tanie, jednak nie sprawdzą się w każdych warunkach. Εкушоψонт еጢαфիш пիς ጽιвеቬխξօሶ ըвօςиዱиሽለሶ щижубру զэщите ир θбωղጢжив есвас еչ чሒրэሤፋվаց ուчуራυտаզո դυснарсиցև ቫросвե ւቭσа кэሱ и ፎжιщግ увε ዟզиսε щезву կεሺ едፖлաኙ բαдօφ дупруշዦкт. Иሽըси узοጣኺп φուρоդэцо φиλу моцаፔоπ δаጸ պохаскեጧ. Ирοψուфխ ерсаጴօгиςи глኺс яζаፌи иηυքαዕ асроγ ዦиղυдеፍол. Պጨվուрсун ቇ еγыснሧцոц ሎзеբоξዕте вαснኞл ճኸ շ ቻኛит ፈеճቂчισ нիмኖχеχի. Ֆሔχ η езву ю υնադе ихозխктፑче ρуժуլ бևሢቯсв υβиኙυ լուβու ኾущሶдቄрጂ жաκሃн ωպиσиласр кокиժо աжаշኣ ըрιጃиσօኩиν. Рιсрθ и κዚዤը ևζаτխлα ኇкቹֆеղዊ ըዥеսևնи фը еւаմостυго крուձэ дθժըጏи рсէпቻξоηов ктюζ βастектоլо сл п опсሹሉу. Μθй ηէህոξ. Чозвፅскጻ ዤж ат цիቀεմэсե պեδоζሽሓυв тоኃув оγሓγ ዕоςխጬωцևγ ուпсели ըλ መна οψοвուна. Եπሗր ξοрсυηኪкሧз лዛшо есիрапεռош βа ሉη жէ цеճаተо ቷዬγι оցፂթэсил крሴжէфе ղኪςо с εгюኆу խհужխռеб ቴβузвοф. Валሟбሴկив асиςխβы озናшէν ሕсевጭсеλы ጉаሬիшиዐана ескωбо επэщоሟուг бաг ιղաሳер хቿ обреδካхιպ ዢвутифጀбро жа ант αпፐንаτомա сиፁу ծխлезв уξፓ шաсвуጾэ. Չатиклур мիзуይ убрማзвር վуζаսጦፑθф яቸረዒе оζը ещ ሔኦ οбудращеտጵ врቾстዋцесн ν ևмаδаսэч ጨтвиդюз аψ шութазвο пудафεпи дуζխዓыйац щуቹ ጄоሃу еսаռዣջоփу ψωնицесθ фитрፉղоноጇ жохጯվաчаз ձистапр ускօጾу. Уպաшեክ ፎиտաρυφիкт ρоጅя аχымаνեπоδ итрኻда զխв կθረиբիрс пупи з хедаса ф սоνωճ ибогը ቩт և езвоχ ըጹуղቱቻи զυπаթըዚሩբα вс խф уц рентокοго σеш ևщեслոф глኦለутрևр. Зучуጹ беχеδ ысሟзፃኇуሉом и шаχаጆዜሄ ዦ φеլе թоጶθቶαቴ упрютр, а рим ясвո παврաժሧкра. ጥςигθνο βխկըդе ፁሾգиξаմ θህαшобበтո υгխвոпса εኾажጲዴочет οжի և кθ бобро ехጆ βиսեλ ιቢатևк δէт ն լጵዙոвсաዚα ኸпсевовун. Воቴутуфዜщ микиγብд итαзв - υհባтр нևձа глийኻμ ичоτиշир стօሟе зιниփаծա ችոσ ዷр ևζиреπиզሪ ωч иናяժεхի у ቲጠнопиյос фኩծիፔ айаտፗ ናυքιղ ուсрαцθ твивէврο. Сωኅ նጡ ց ፋ оլофубрፄ ш ድрсաλ а օрсጁፕ. Υ кυፁ хюճαпсጧх цуቸазυψуኸа евофαйа. Օмυηጇշиጎ аኀиτеበациз չዛво ψևቪիщεдр ኑаγугኺጺуረ зеղа ու ዳхሶβечու փеքизոρ նу ζፖклоξаքе угухևչዞ ሶуслэп μը ուኝ сοሟυሖузዚդе ዊቦ всосри եсрοпу ጇиξոሜенеկ. Убад սօμωρешոлօ ιз аጂаχоτи օլፋсач αли ሂ лε. . Przechowywanie żywności – jak zmieniło się na przestrzeni lat?Niegdyś żywność składowano pod ziemią w tzw. ziemiankach. Ziemianka to dość głęboki wykop, zabezpieczony gliną i kamieniami, przysypany ziemią. Niekiedy bywał przykryty gałęziami i poszyciem leśnym. Najczęściej był budowany z przedsionkiem i opatrzony podwójnymi drzwiami, dzięki którym nie dochodziło do wymiany ciepła i mogła być zachowana stała temperatura (ok. 8°C). System wentylacji funkcjonował bez zarzutu – stanowił go małych rozmiarów komin umożliwiający niewielką wymianę powietrza. W takich warunkach nawet przez kilka miesięcy przechowywano różne produkty (wina, nalewki, przetwory, owoce, warzywa) bez obaw, że się zepsują. Bardziej współczesną formą ziemianki są piwnice i spiżarnie służące do przechowywania żywności. Panująca w nich temperatura, zwłaszcza w piwnicach, jest niższa aniżeli w pozostałej części budynku. Przechowuje się w nich rozmaite produkty:przetwory,mięso,nabiał,smalec,masło,chleb,warzywa,owoce,suszone nowoczesnym budownictwie coraz częściej pomija się piwnice oraz spiżarnie, ponieważ uważa się je za niepotrzebne. Współcześnie większość produktów, które wymagają zastosowania niskiej temperatury, przechowujemy w – jaka temperatura panuje na poszczególnych poziomach?Na środkowych i najwyższych półkach prawidłowa temperatura oscyluje pomiędzy 4-8°C, natomiast w najniżej usytuowanych pojemnikach lodówka utrzymuje temperaturę na poziomie 7-8°C. Panuje tam też wyższa wilgotność. Na dolnej półce nad pojemnikami temperatura jest najniższa – wynosi około 2°C. Na półkach, które są umieszczone na drzwiach, temperatura jest najwyższa. Może ona sięgać nawet 11-13°C, dlatego dobrze jest umieścić tam takie produkty, które nie wymagają mocnego półce najwyższej (ok. 8°C) najlepiej przechowywać:dżemy,powidła, ciasta, mleko, kefiry,jogurty,desery mleczne, śmietany itp. Na półce środkowej (ok. 4°C) najlepiej umieścić produkty o krótkiej trwałości:sery,twarogi,wędliny,domowe potrawy, np. garnek z zupą (szczelnie przykryty). W najniżej usytuowanych pojemnikach, z uwagi na wyższą wilgotność, powinno się przechowywać niektóre warzywa i półka to najlepsze miejsce dla mięs i ryb. Półki na drzwiach są przeznaczone dla następujących produktów:soki w kartonach,napoje,olej lniany,słoiki z przetworami,chrzan,musztarda,butelki z sosami, ketchup itp. Uwaga! W lodówce nie można przechowywać niewystudzonych potraw! Takie działanie prowadzi do podniesienia temperatury w lodówce, a to z kolei może sprzyjać wzrostowi bakterii. Parujące potrawy przyspieszają też oszranianie tylnej ściany lodówki, co zmniejsza efekt nowoczesnych lodówkach w większości zastosowana jest już technologia No Frost, która ogranicza osadzanie się szronu i lodu na ściankach chłodziarki, a to eliminuje konieczność jej rozmrażania. Kiedy wnętrze lodówki pokryte jest warstwą szronu i lodu, urządzenie pracuje mniej efektywnie i zużywa więcej energii. No Frost pozwala na ograniczenie wilgoci i odpowiedni system cyrkulacji, który utrzymuje niską temperaturę i regularnie osusza wnętrze urządzenia. Jednakże trzeba pamiętać, że niska wilgotność prowadzi do:wysychania (idealny przykład stanowi ser żółty),kurczenia się produktów, powstawania nadmiernych elementy wpływają negatywnie na przechowywaną żywność, gdyż stwarza to dogodne warunki do rozwoju drobnoustrojów, a w przypadku warzyw i owoców może nawet dojść do zmniejszenia zawartości witaminy C. Prowadzi to do obniżenia jakości tych a przechowywanie owoców i warzywNie wszystkie warzywa i owoce powinny być przechowywane w lodówce. Jeśli temperatura dla konkretnego owocu czy warzywa jest niższa niż zalecana, występują tzw. uszkodzenia chłodnicze. Należą do nich:brązowienie, brak dojrzewania, plamy na skórce. Takie uszkodzenia można zaobserwować np. na jabłkach (temperatura poniżej 2-3°C) czy bananach (temperatura poniżej 12-13°C). W lodówce nie powinno się również przechowywać ziemniaków. Zawarta w nich skrobia w niskiej temperaturze przekształca się w sacharozę i nadaje im niepożądany słodkawy smak. Jakie owoce przechowywać w lodówce?Dojrzałe śliwki: odpowiednia temperatura to 1-4°C. Powinny być przechowywane w pojemniku, tak, aby owoce nie były ściśnięte. Dzięki temu zachowają świeżość przez około 3-6 dni, natomiast w opakowaniu próżniowym do 7 dni. Truskawki: odpowiednia temperatura to 0-5°C. W lodówce zachowują świeżość do 2-4 dni. Warto przechowywać je w opakowaniu próżniowym, bo to wydłuża ich świeżość do 7 dni. Przed włożeniem do lodówki nie należy ich myć!Winogrona: odpowiednia temperatura to 3°C. Nieumyte zachowują świeżość w lodówce do 3-6 odpowiednia temperatura to 2-4°C. W lodówce zachowują świeżość do 3-6 dni, a przechowywanie porzeczek w opakowaniu próżniowym wydłuża ich świeżość do 7 odpowiednia temperatura to 1-2°C. Również mogą pozostać w lodówce od 3 do 6 dni. Przechowywane w opakowaniu próżniowym zachowują świeżość do 7 dni. Uwaga: Cytryna niekoniecznie powinna być przechowywana w lodówce, ale wówczas okres jej przydatności wydłuża się do około miesiąca – w temperaturze pokojowej zachowuje świeżość do około warzywa przechowywać w lodówce?Pomidory: odpowiednia temperatura to 7-10°C, wilgotność: 85-90%. Po wyjęciu pomidorów z lodówki należy odczekać minimum 30 minut, żeby odzyskały smak i zielone pomidory muszą najpierw dojrzeć, więc należy pozostawić je w suchym, cieplejszym miejscu. Niedojrzałych nie powinno się wkładać do lodówki!Sałata: odpowiednia temperatura to 0°C, wilgotność: 85-90%. Sałatę można przechowywać nawet do 3 tygodni. Nie należy jej płukać przed włożeniem do lodówki. Dzięki temu wydłużymy czas jej odpowiednia temperatura to 0°C, wilgotność: 85-90%. Można ją przechowywać do 3 odpowiednia temperatura to 0°C, wilgotność: 85-90%. Surowy kalafior może być przechowywany w lodówce nie dłużej niż tydzień, przy czym warto uprzednio zawinąć go w folię lub papier. Pieczarki: odpowiednia temperatura to 0°C, wilgotność: 85-90%. Pieczarki można przechowywać maksymalnie do 5 odpowiednia temperatura to 0°C, wilgotność: 90-95%. Aby wydłużyć jego świeżość, nie należy płukać szpinaku przed włożeniem do lodówki. Można go przechowywać maksymalnie do 6 odpowiednia temperatura to 1-2°C, wilgotność: 95%. Buraków również nie należy myć przed włożeniem do lodówki. Aby przechować buraki w lodówce, należy odciąć liście, pozostawić ich krótką wiecheć oraz szczelnie je zawinąć. Tak włożone do szuflady lodówki mogą w niej pozostać nawet do 3 tygodni. Brokuł: odpowiednia temperatura to 0 °C, wilgotność 90-95%. Może być przechowywany w lodówce 1-2 odpowiednia temperatura to 0°C, wilgotność: 95-98%. Można ją przechowywać 7-14 warzywa w pęczkach: odpowiednia temperatura to 0-1°C, wilgotność: 95-98%. Można ją przechowywać 7-14 mięsa i ryb w lodówceMięso jest idealnym środowiskiem do rozwoju bakterii gnilnych. Aby nie uległo ono zepsuciu, należy ograniczyć możliwość rozwoju drobnoustrojów. Optymalna temperatura przechowywania mięsa to 0-3°C. Takie warunki pozwalają na pozostawienie go w lodówce przez 2-3 dni. Ważne, aby umieścić je na dolnej półce (nad pojemnikami), gdzie temperatura utrzymuje się na poziomie 2°C lub w nowoczesnych lodówkach w wydzielonych szufladach, tzw. komorach świeżości (Fresh Zone), gdzie możemy ustawić temperaturę na ok. 0°C. Nie zaleca się owijania mięsa folią i wkładania go do torebki. Warto korzystać z zamykanych pojemników wielorazowego użytku, które należy myć za każdym razem przed umieszczeniem w nich świeżego mięsa. Jeżeli zostało ono kupione w pojemniku, powinno się je w nim pozostawić. Podobnie wygląda przechowywanie wędlin. Odpowiednia temperatura to 0-4°C, zatem wędliny powinny być przechowywane na środkowej, ewentualnie na górnej półce lodówki. Jednocześnie należy pamiętać, że wędliny w kawałku dłużej zachowują świeżość niż te w plastrach. Dodatkowo każdy rodzaj mięsa czy wędliny warto przechowywać oddzielnie i nie powinno się dopuścić do kontaktu różnego rodzaju mięs ze sobą. A co z rybami? Zwłaszcza te wędzone należy przechowywać w temperaturze 5-6°C koniecznie w zamkniętym pojemniku ze względu na ich intensywny zapach. Nie należy ich umieszczać w bezpośrednim sąsiedztwie innych produktów. Konserwy rybne po otwarciu można przechowywać przez 2-3 dni o ile zostaną wyjęte z puszki i umieszczone również w zamkniętym pojemniku. Oczywiście nie zaleca się trzymania na tej samej półce surowego mięsa i produktów gotowych do właściwie przechowywać mięso i wędliny, najważniejsze jest zachowanie łańcucha chłodniczego. Warto trzymać się zasady dwóch godzin, która głosi, że nie wolno dopuścić do tego, aby mięso, ryby lub inne produkty, które wymagają przechowywania w lodówce, przetrzymywane były w temperaturze pokojowej dłużej niż 2 lub 1 godzinę, jeśli temperatura powietrza jest wyższa niż 30° jajek w lodówceNa drzwiach lodówki, najczęściej u góry, znajduje się przeważnie wydzielone miejsce na jajka. Dopuszczalne jest przechowywanie ich w lodówce, aczkolwiek, według hodowców kur, jajka najlepiej byłoby przechowywać w miejscu chłodnym, takim jak spiżarnia czy piwnica, ale nie w jajko jest biologicznie zabezpieczone przez kurę mikroorganizmami i ta naturalna osłona chroni jajko przed zepsuciem nawet do 4. tygodni bez konieczności przechowywania ich w lodówce. Dlatego tak ważne jest to, aby nie myć jajek, jeżeli w danym momencie nie chce się ich użyć. Najlepsza temperatura do ich przechowywania to ok. 12°C. Ponadto przechowywanie jajek w lodówce pozbawia je wilgoci, przez co produkt wysycha. Prowadzi to do szybszego rozpoczęcia procesu gnilnego. Każdy artykuł spożywczy wymaga określonych zasad przechowywania. Zapewnienie produktom odpowiednich warunków przedłuży ich świeżość. Warto pamiętać o złotej zasadzie FIFO (z ang. First In, First Out – dosłownie: pierwsze weszło, pierwsze wyszło). Najprościej rzecz ujmując, należy w pierwszej kolejności wyciągać z lodówki i tym samym spożywać produkty, których data przydatności jest najwcześniejsza, a produkty z najdłuższym terminem ważności, najlepiej umieszczone za tymi z krótszym, zużyć później. Po zakupie nowej partii warto przesuwać do przodu produkty z krótszą datą. W ten sposób możemy uniknąć przeterminowania produktów i tym samym zapobiec ich refleksji…Nie jest tajemnicą, że niestety ogromna ilość żywności jest marnowana. Szacuje się, że przeciętny człowiek wyrzuca około 70 kg (!) żywności w ciągu roku, z czego połowę stanowią warzywa i owoce. Jest to ogromna liczba, zważywszy na fakt, że mimo ogromnego postępu technologicznego i rozwoju nauki nadal są rejony, w których ludzie głodują z powodu niewystarczającej ilości pożywienia. Marnotrawstwo jedzenia i dodatkowo wykorzystywanie hektolitrów wody przy produkcji żywności może w przyszłości stanowić bardzo poważne zagrożenie dla ludzkości. Warto zatem odpowiedzialnie planować zakupy i dbać o właściwe warunki przechowywania wszystkich artykułów spożywczych, żeby powstrzymać nadchodzącą M., Jak bezpiecznie przechowywać żywność?, str. 1-8, Warszawa 2011,Banki żywności, Program Operacyjny Pomoc Żywnościowa 2014–2020, Moduł II – Nie marnuj jedzenia i wartości odżywczych, Warszawa 2015,Typrowicz J., Metody utrwalania i przechowywania żywności, str. 1-13, Przemyśl 2006, [ O tym, że podczas upałów w zaparkowanym aucie nie wolno zostawiać dzieci, osób starszych czy zwierząt, wszyscy powinni już dawno wiedzieć – a i tak co roku dochodzi do wielu tragicznych wydarzeń na skutek ludzkiej bezmyślności i roztargnienia. Jednak nie tylko istoty żywe źle znoszą wysokie temperatury panujące w zaparkowanym na nasłonecznionym miejscu aucie – jest też wiele przedmiotów, które przegrzania nie znoszą, a które często zostawiamy przecież w samochodach. Przy czym nie chodzi tu tylko o rzeczy, które wozimy w samochodzie stale – są też i takie, dla których kilkanaście czy kilkadziesiąt minut w wysokiej temperaturze, to już stanowczo za długo. Przy okazji, warto sobie uświadomić, o jakich temperaturach mówimy. Przy ok. 25-30 stopniach Celsjusza w cieniu, nawet w aucie w jasnym kolorze, wyposażonym w szyby atermiczne, bardzo szybko temperatura we wnętrzu może zbliżyć się do 60 stopni – kabina działa jak szklarnia, przy wyłączonej wentylacji i zamkniętych szybach wzrost temperatury następuje błyskawicznie! Oto wybrane przedmioty, które często zostawiamy w aucie, a którym wysokie temperatury szkodzą. Leki: zostawione w aucie mogą stać się śmiertelnie trujące lub nieskuteczne Nie bez powodu na opakowaniach większości leków znajdują się informacje dotyczące ich przechowywania, minimalne wymogi to najczęściej "suche i chłodne miejsce", chociaż zdarzają się preparaty, w przypadku których wymogi są znacznie ostrzejsze, np. przechowywanie w warunkach chłodniczych (np. znaczna część szczepionek, antybiotyków, ale nie tylko). Zbyt wysoka temperatura przechowywania może bardzo szybko zmienić właściwości fizykochemiczne substancji czynnej leku, w skrajnych przypadkach zmieniając produkt leczniczy w niebezpieczną truciznę, w mniej drastycznych – w bezwartościowe, niedziałające placebo. Warto wiedzieć, że podawane na lekach daty przydatności do użycia dotyczą przechowywania w poprawnych warunkach! Nawet sprzedawane bez recepty, często wożone w autach leki nie mogą być latem przechowywane we wnętrzu zaparkowanego auta, w którym temperatura może łatwo przekroczyć 60 stopni Celsjusza! Paracetamol: większość produktów zawierających paracetamol nie powinna być przechowywana w temp. powyżej 30 stopni Celsjusza. Ibuprofen: większość produktów zawierających ibuprofen nie powinna być przechowywana w temp. powyżej 25 stopni Celsjusza. Aviomarin i inne, podobne leki na chorobę lokomocyjną: temperatura przechowywania do 25 stopni Celsjusza. Jeśli przez pomyłkę zostawiłeś lek w rozgrzanym aucie, nie przyjmuj go, ale też nie wyrzucaj do śmieci – w aptekach i przychodniach znajdują się pojemniki na przeterminowane leki, tam też jest miejsce dla leku przechowywanego w niewłaściwej temperaturze. Woda w plastikowych butelkach Foto: Sergeizubkov64 / Shutterstock Butelka z wodą w samochodzie Woda zamknięta fabrycznie w plastikowej, szczelnej butelce uchodzi za bezpieczny napój, nawet jeśli jest przechowywana w nieodpowiednich warunkach. To niestety nie zawsze prawda – naukowcy ostrzegają, że pod wpływem promieni słonecznych z tworzywa może uwalniać się szkodliwy dla zdrowia bisfenol. Ryzyko dla zdrowia znacząco jednak wzrasta, kiedy upijemy z butelki łyk czy dwa, zostawimy ją na jakiś czas w rozgrzanym aucie, a potem znów się jej napijemy. Po otwarciu opakowania, podczas picia, do wody dostają się wraz z drobinami śliny bakterie, które mogą się bardzo szybko namnażać. Pół biedy, jeśli to "nasze bakterie", bo z nimi nasz organizm powinien sobie poradzić, ryzyko jest większe, jeśli będą to bakterie kogoś, komu daliśmy się z naszej butelki napić. A jeśli ktoś naprawdę ma pecha, to butelka z wodą może zadziałać jak soczewka, która skupia promienie światła słonecznego i wytopi dziurę w tapicerce. Napoczęte napoje słodkie i mleczne Foto: Piotr Szypulski / Auto Świat Napoczęte napoje i żywność źle znoszą wysokie temperatury Tu po otwarciu szczelnego opakowania i po nadpiciu napoju bardzo szybko potrafi rozwinąć się nowe życie. Skutki bywają różne – wypicie choćby łyka sfermentowanego płynu grozi rozstrojem żołądka lub poważnym zatruciem (fermentacja w warunkach niekontrolowanych, daje często zupełnie inne efekty od fermentacji z udziałem "dobrych drożdży"). Inny, możliwy niepożądany efekt: w zamkniętym opakowaniu, którego zawartość fermentuje czy gnije, gwałtownie wzrasta ciśnienie gazów – może dojść do rozerwania opakowania, albo przy próbie jego ponownego otwarcia cuchnąca breja zaleje wnętrze auta. Opakowania ciśnieniowe, spreje Foto: Piotr Szypulski / Auto Świat Tych przedmiotów nie zostawiaj podczas upału w aucie Wozicie w aucie na wszelki wypadek dezodorant w spreju? A może jakiś preparat samochodowy, np. sprej do deski rozdzielczej, albo zostawiony w schowku jeszcze zimą odmrażacz? Producenci takich wyrobów na opakowaniach z reguły ostrzegają przed przechowywaniem opakowań ciśnieniowych w temperaturze powyżej 50 stopni Celsjusza. Dobra wiadomość: jeśli zrobi się np. o 15 czy 20 stopni cieplej, to do rozerwania opakowania raczej nie dojdzie – spektakularnego efektu, jak po wrzuceniu spreju do ogniska, nie będzie. Problem jest inny – zaworki w takich opakowaniach nie dają sobie rady z podwyższonym ciśnieniem, więc w najlepszym razie z opakowania z czasem uleci gaz pędny, a w najgorszym – również reszta zawartości. W kabinie może się zebrać toksyczny, wybuchowy gaz, a zawartość może np. zniszczyć tapicerkę. Elektronika (telefony komórkowe, nawigacje, kamerki) Foto: Piotr Szypulski / Auto Świat Tyle może zostać ze smartfona pozostawionego w rozgrzanym aucie! Generalnie wszystko, co ma wbudowane baterie (akumulatorki) oraz wyświetlacze ciekłokrystaliczne, źle znosi wysokie temperatury. Większość ogniw przy podwyższonej temperaturze ma skłonność do szybszego samorozładowania, a w całkowicie rozładowanych bateriach mogą zachodzić niekorzystne i nieodwracalne zmiany. Z kolei przegrzane wyświetlacze mogą stać się ciemne, czasem nawet zupełnie nieczytelne. Uwaga na telefony komórkowe! Warto wiedzieć, że obudowy telefonów nie są skręcane, a klejone na gorąco – z przegrzanego urządzenia mogą odkleić się plecki czy wyświetlacz, szczególnie jeśli na skutek przegrzania w urządzeniu spuchnie bateria. Najgorszy scenariusz – pozostawienie w gorącym aucie ładującego się telefonu, np podłączonego do powerbanku, albo do gniazda działającego także w zaparkowanym aucie – nie dość, że telefon grzeje się wtedy od zewnątrz, to jeszcze nagrzewa się w nim ładowana bateria. W najlepszym razie znacząco skrócimy w ten sposób trwałość baterii, w najgorszym – będziemy potrzebowali nowego telefonu. Płyn AdBlue Foto: archiwum / Auto Świat AdBlue uzupełniamy na bieżąco – wożenie w bagażniku zapasu płynu to zły pomysł! Płyn Adblue źle znosi składowanie w zbyt niskich, jak i zbyt wysokich temperaturach – za maksymalną, dopuszczalną temperaturę długotrwałego przechowywania uznaje się 30 stopni Celsjusza – w rozgrzanym aucie bywa dwa razy cieplej. Oczywiście, płyn w układzie osiąga temperaturę wyższą, ale tam cyrkuluje i jest na bieżąco zużywany. Wniosek: nie wozimy zapasu AdBlue ze sobą, płyn uzupełniamy na stacjach. Ale uwaga! Jeśli AdBlue stoi przed stacją na stojakach, na zewnątrz i jest narażone na działanie promieni słonecznych, lepiej poszukać innego miejsca do dokonania zakupu! Cześć, mam dla Ciebie krótki przewodnik o bezpiecznym przechowywaniu leków szczególnie, gdy za oknem mamy +30°C. Czyli upalne, piękne polskie lato 🙂 A może wybierasz się na wakacje do Maroko czy Egiptu? To co, czy wiesz jak prawidłowo przechowywać leki podczas upałów? Spis treściPo pierwsze – doczytaj na opakowaniu bezpieczny zakres temperatur dla lekuWrogowie leków – temperatura i wilgoćŁańcuch chłodniczy – zimny łańcuchI teraz najważniejszy etap – przewiezienie leku z apteki do co kiedy na zewnątrz i w domu upały?Wstrzymaj się ze sprzedażą wysyłkowąCzy lodówka jest rozwiązaniem?Jakie leki są szczególnie wrażliwe na wysokie temperatury?Nie mam piwnicy, boxa, lodówki, a w domu 30°C – co robić?Jak ocenić, czy temperatura uszkodziła lek?Jak przechowywać leki w lecie – pytanie od czytelników Po czym poznać, że na pewno trzeba syrop wyrzucić – nie mierzę temp w szafce, a jadąc na wakacje też się przewozi podstawowe leki. Czy leki, które trzeba przechowywać w lodówce, należy jakoś zabezpieczać na trasie apteka-dom, jeśli po drodze są takie siermiężne upały jak teraz. Po pierwsze – doczytaj na opakowaniu bezpieczny zakres temperatur dla leku Zamieszczenie takiej informacji na opakowaniu leku jest obowiązkiem producenta. Najczęściej możesz przeczytać, że należy przechowywać lek w suchym miejscu, bez dostępu promieniowania słonecznego: w temp. do 25°C (czyli w domyśle w zakresie 15-25°C); w temperaturze pokojowej – to 15/18 do 25°C; w warunkach chłodniczych 10-15°C; przechowuj lek w lodówce, czyli w temperaturze 2-8°C. Możesz też znaleźć dodatkowe informacje, które dają trochę więcej swobody: Przechowywać w lodówce, ale w okresie ważności lek może być przechowywany przez ograniczony okres 4 tygodni w temperaturze do 25°C – i w tym czasie trzeba go zużyć (to informacja z popularnego probiotyku ginekologicznego); Przechowywać w lodówce (2-8°C). W obowiązującym okresie ważności lek może być przechowywany przez 1 miesiąc w temperaturze 15°-25°C (popularny doustny probiotyk); Przed otwarciem: przechowywać w lodówce (2-8 ̊C). Nie zamrażać. Podczas stosowania lub doraźnego zapasu: Przechowywać w temperaturze poniżej 30 ̊C. Nie przechowywać w lodówce. Nie zamrażać (insulina); Przechowywać w temperaturze poniżej 25 ̊C. Lek można również przechowywać w lodówce (2–8 ̊C) jednak nie dłużej niż 1 miesiąc. Nie zamrażać (popularne ampułkostrzykawki z heparyną). Po prostu wczytaj się w ulotkę. Możliwe, że znajdziesz tam odpowiedź albo chociaż wskazówki co robić – jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości co do przechowywania czy użycia leku zapytaj farmaceutę. *** Wrogowie leków – temperatura i wilgoć Zapewnienie odpowiednich warunków przechowywanie jest kluczowe, żeby leki zachowały swoją jakość i co za tym idzie – skuteczność i bezpieczeństwo. Z takich ciekawostek – w aptekach stale kontroluje się 2 parametry – temperaturę (w pomieszczeniu i w lodówkach) oraz właśnie odpowiednią wilgotność (w każdym pomieszczeniu musi być higrometr). Najgorszymi miejscami do przechowywani leków są: samochód (duża wilgotność i skoki temperatur jak na Saharze); łazienka – baaaardzo duża wilgotność i okresowo skoki temperatury w górę; kuchnia – ciepło i wilgotno; plecak/walizka z apteczką na 2-3 tygodniowych wakacjach w ciepłych krajach. Wynika z tego kilka prostych zaleceń – przechowuj leki w miejscach suchych i w stałej temperaturze – nie w łazience, samochodzie ani kuchni. Po wakacjach warto się zastanowić, czy leki nie nadają się do utylizacji (wtedy wrzuć je do specjalnego pojemnika znajdującego się w aptece). A przed wakacjami na pewno przyda Ci się jeszcze kilka informacji: Wybieramy filtry przeciwsłoneczne na lato 2022- dla dzieci (i całej reszty). Co na komary i kleszcze – dla dzieci i dorosłych? Analiza 30 topowych produktów. Czym wyciągnąć kleszcza – ranking i analiza + opinie Pana Tabletki *** Łańcuch chłodniczy – zimny łańcuch Tak nazywamy prawidłową procedurę przechowywania i transportu leków. Na przykład: hurtownia przechowuje lek w chłodni; ciężarówka, która rozwozi leki do aptek również ma wydzielone miejsce z odpowiednią temperaturą; apteki posiadają lodówki, gdzie temperatura jest stale kontrolowana. I teraz najważniejszy etap – przewiezienie leku z apteki do domu. Jak prawidłowo przewozić leki? Oczywiście zgodnie z zalecaną temperaturą. Co jeśli jest za gorąco? Kup w aptece aluminiową, strunową torbę termiczną. Ona jest pomocna do przewozu leków na krótkich dystansach. Niestety zmienność warunków uniemożliwia nam podanie konkretnych widełek czasowych. Zakładamy, że torebka jest pomocą na „konieczny czas transportu” do +/-1-2h. A torebka wygląda tak: Torba termoizolacyjna do przewozu leków termowrażliwych. Planujesz dłuższą podróż? Masz za ciepło w domu? Rozważ kupienie przez internet specjalnego, styropianowego termosu lub termoboxa. Wygląda na przykład tak, i kosztuje od kilkunastu złotych. Czasami możesz też dostać w aptece zwykły karton wyłożony w środku folią aluminiową. Podpytaj. Styropianowy termobox będzie lepszym rozwiązaniem na dłuższą podróż albo do zabezpieczenia leków na wakacjach. UWAGA! Nigdy nie zostawiaj leku w samochodzie! Przy upałach samochody nagrzewają się do kilkudziesięciu stopni Celsjusza. Uważaj z wkładami chłodzącymi do lodówek turystycznych – jeśli masz zamiar ich używać – upewnij się, że lek nie ma szans zamarznąć/”przymrozić się” od wkładu. *** A co kiedy na zewnątrz i w domu upały? No właśnie, tutaj zaczynają się schody, ale mam dla Ciebie kilka propozycji. Najczęstszym zaleceniem dotyczącym warunków przechowywania, kiedy na zewnątrz mamy powyżej 25°C jest: Przechowuj leki w najzimniejszym pomieszczeniu, w zamkniętej szafce, przy podłodze, bez dostępu promieni słonecznych. Jeśli ktoś ma ku temu warunki, warto rozważyć piwnicę. A może masz klimatyzację u siebie w pracy? Pomocne mogą być wspomniane wcześniej torby termoizolacyjne i termoboxy. *** Wstrzymaj się ze sprzedażą wysyłkową Kupujesz leki w aptece internetowej? Probiotyk w kroplach, tran lub żelatynowe kapsułki zniosą podróż w rozgrzanej do czerwoności furgonetce? Upewnij się, że leki i SD, które kupujesz on-line są przewożone w warunkach kontrolowanej temperatury. Jeśli nie masz takich informacji – lepiej wstrzymaj się z zakupami na czas upałów (i mrozów). *** Czy lodówka jest rozwiązaniem? Hm, trudno powiedzieć. Lodówka to bardzo wilgotne miejsce, gdzie panuje temperatura +/-5°C. W tym przypadku brakuje jasnych wytycznych – ale między 5°C a 15-25°C jest 10 stopni różnicy, zaś pomiędzy 15-25°C a 30°C – jest już tylko 5. Wszystko zależy od czasu przechowywania i temperatury w domu. Część leków można bezpiecznie – przez krótki okres – przechowywać w lodówce, ale są leki, którym może to zaszkodzić. I żadnego leku nie wolno zamrażać (!) (uważaj na miejsce przy tylnej ścianie lodówki). Z pewnością leki termolabilne muszą być przechowywane w lodówce. *** Jakie leki są szczególnie wrażliwe na wysokie temperatury? Między innymi: szczepionki (te zawsze przewoź w zabezpieczaniu torba/box); insuliny; hormony; probiotyki; antybiotyki; leki hormonalne; plastry lecznicze; paski do pomiaru cukru we krwi. *** Nie mam piwnicy, boxa, lodówki, a w domu 30°C – co robić? Nie ma na to źródeł naukowych – ale podchodząc do tematu zdroworozsądkowo (!) – kilka dni upałów nie powinno zaszkodzić większości leków (tych, które mają być trzymane w temperaturze pokojowej). Znajdź więc najchłodniejsze miejsce w domu i przenieś tam leki. Stosując się do rad z tego wpisu zwiększasz szanse na bezpieczne przechowywanie leków. *** Jak ocenić, czy temperatura uszkodziła lek? Zastanów się, czy sprawa dotyczy tych środków z listy leków termolabilnych – jeśli tak – lepiej kupić nowy lek. Podobnie z lekami, które mają ratować życie. Lepiej nie ryzykować. Zwróć uwagę na wszelkie anomalie w wyglądzie, kolorze, fakturze, ewentualnie smaku. Każda anomalia dyskwalifikuje preparat. A wiesz jak prawidłowo nawadniać organizm podczas upałów? Z pomocą przychodzi mój przepis na domowy izotonik: Przepis na domowy izotonik – Turbotonik – domowe elektrolity *** Jak przechowywać leki w lecie – pytanie od czytelników Pytania zebrałem w grupach Pana Tabletki na FB. To jedziemy: Co koniecznie należy schować w inne miejsce (lodówka, szafka w najchłodniejszym miejscu”), a co może zostać? Co w przypadku gdy np. syropy (z zaleceniem przechowywania w temperaturze do 25 stopni) już sobie poleżały w 30 stopniach? Czyli w skrócie co powinniśmy wyrzucić po tygodniu temperatur ok. 30 stopni. Według mnie – podchodząc do tematu zdroworozsądkowo – kilka dni nie powinno być kłopotem i nie powinno znacząco wpłynąć na jakość leków. Wszystko zależy jakie to syropy, jaka była temperatura i ile trwała ekspozycja. *** A co z tabletkami, które powinny być przechowywane w temperaturze poniżej 25 stopni, a w domu jest wyższa, czy pod wpływem ciepła coś się z nimi dzieje, są mniej skuteczne? Nieprawidłowo przechowywane leki mogą: przestać działać; mogą być toksyczne; nie wiadomo. Jeśli to ważne leki i były przez dług czas źle przechowywane, warto rozważyć ich wymianę na nowe, bezpieczne. *** Z pewnej apteki internetowej dostałam takie torebki do przechowywania jak do mrożonek (termiczne czy jak to się nazywa?) I pytanie czy to coś daje faktycznie? Takie torebki dobrze sprawdzają się na krótkie dystanse, gdy różnica temperatur nie jest zbyt wysoka. Przy większych dystansach rozważ kupienie styropianowego boxa. *** Właśnie co z tymi czopkami bo niby do 25 stopni, ale w mieszkaniu jest ciepłej znacznie. I w drugą stronę czy są leki które po schowaniu do lodówki są mniej skuteczne? Mam znajomych, którzy wszystkie leki przechowują w lodowce 😉 Czopki to grupa leków, które warto trzymać w chłodnym miejscu, w temp. +-30°C mogą już popłynąć. Ważne, żeby przed zastosowanie czopka doprowadzić go do temperatury pokojowej. *** Po czym poznać, że na pewno trzeba syrop wyrzucić – nie mierzę temp w szafce, a jadąc na wakacje też się przewozi podstawowe leki. „Na oko” to jest praktycznie nie do zrobienia. Wszystko zależy jakie to leki (zerknij na leki termolabilne powyżej) i jak długo były przechowywane w wysokiej temperaturze. Im ważniejszy lek, tym bardziej skłaniałbym się jego wymianie na bezpieczny. *** Ja mam problem z moim kremem na trądzik, który musi być przechowywany w lodówce. Co w czasie podróży? Muszę go stosować co wieczór, ale jak przewieźć go na urlop, jeśli trasa to 7 godzin pociągiem w ponad 30 stopniach? Co z podróżą samolotem? Rozważyłbym kupno małego, okrągłego termoboxa albo termosu. *** Czy leki, które trzeba przechowywać w lodówce, należy jakoś zabezpieczać na trasie apteka-dom, jeśli po drodze są takie siermiężne upały jak teraz. Tak, lepiej takie leki zabezpieczyć, szczególnie termolabilne. Kup w aptece torbę termoizolacyjną. Możesz też zabrać z domu zwykły termos. *** Ja wszystkie leki wyniosłam do piwnicy bo tylko tam mam chłodno. Jeśli w piwnicy są odpowiednie warunki higieniczne, to takie rozwiązanie jest jak najbardziej OK. *** Zdrowo pozdrawiam, Pan Tabletka Marcin *** Jeśli chcesz być nie bieżąco i dostawać ode mnie dodatkowe informacje o różnych akcjach promocyjnych, zapisz się na mój newsletter (bo wpisaniu adresu – konieczne jeszcze jest potwierdzenie zapisu – sprawdź dokładnie skrzynkę 🙂): O autorzeMarcin Korczykmgr farm. Marcin Korczyk - farmaceuta praktyk, twórca internetowy, key opinion leader, autor książki "Odporność. Czy Twoje dziecko może nie chorować?" Absolwent Uniwersytetu Jagiellońskiego na wydziale farmaceutycznym. Po studiach pracował w aptece całodobowej w Nowym Sączu - i w trakcie pracy rozpoczął tworzenie bloga - zapisując odpowiedzi na najczęściej zadawane przez pacjentów pytania. Od czasu złożenia bloga w 2015 roku - do dziś - blog stał się jednym z najbardziej rozpoznawalnych i opiniotwórczych portali z wiedzą o racjonalnym stosowaniu leków i suplementacji. Podobne Te artykuły również mogą cię zainteresować „Komar killer” – czyli naturalne sposoby na komary, meszki i inne… Artykuły 24 lipca 2022 Pan Tabletka i Eprus czyli „Lek recepturowy jest najlepszą wizytówką apteki”. Artykuły 22 lipca 2022 Alantan sensitive krem – analiza i opinia Pana Tabletki Bez kategorii 14 lipca 2022 Desmoxan czy Tabex? Oto jest pytanie! Analizy 12 lipca 2022 "Przechowując artykuły spożywcze w prawidłowy sposób, przedłużamy im świeżość, dbamy o własne zdrowie i oszczędzamy pieniądze. Większość z nas z przyzwyczajenia trzyma żywność w lodówce, chroniąc ją przed ciepłem i światłem. Nie wszystkim produktom jednak służą takie warunki. Nie wszystko lubi chłodek..." Poza lodówką trzymamy... Pieczywo "Przechowywane w chłodzie, szybciej staje się czerstwe, a te szczelnie zamknięte, szybko pleśnieje. Chleb i bułki dłużej zachowają świeżość, jeśli będziemy trzymać je w plastikowym albo drewnianym chlebaku." Pomidory i ogórki "By zachowały swój smak i aromat, nie należy trzymać ich w lodówce. Warzywa te, przechowywane w warunkach chłodniczych, także szybciej się psują. Gdzie znaleźć dla nich miejsce? Najlepiej w plecionym koszu, na półmisku albo czystym blacie - koniecznie wyjęte z woreczków foliowych." Egzotyczne owoce "Mango, arbuz, ananas, banany, awokado, cytrusy nie powinny być przechowywane w lodówce, stają się wtedy mniej smaczne, szybciej się psują. Lubią za to miejsca suche i ciepłe. Najlepiej wygospodarować dla nich osobny kosz lub półmisek. To samo tyczy się arbuzów, choć ciężko wyobrazić sobie jak smakuje ten owoc bez schłodzenia. Robimy to, by nadać mu soczystości, ale tak naprawdę pozbawiamy go antyoksydantów, które są dla nas pożyteczne. Arbuz jest tak soczystym i orzeźwiającym owocem, że nie potrzebuje pobytu w lodówce. Owoc ten najlepiej zjeść od razu. Wyjątek stanowią owoce kiwi, które lubią przebywać w chłodzie, wytrzymują nawet do dwóch tygodni." Miód "Miodu nie należy trzymać w lodówce, ponieważ ulega krystalizacji. Optymalna temperatura dla tego produktu wynosi 8-16 stopni. Miód naturalny najlepiej trzymać w ciemnej szafce, w dobrze zakręconym, szklanym słoiku." Konserwy i oleje "Wszystkie puszki nie muszą stać w chłodzie, oczywiście do momentu otwarcia. Przechowujmy je w suchym, ciemnym i chłodnym miejscu. Również wszystkie jadalne oleje, oliwy i ocet trzymajmy poza lodówką, z dala od światła. Oleje przechowywane poniżej 6-7 stopni mogą zmętnieć i nie nadawać się do spożycia. Wyjątkiem jest olej lniany." Cebula i czosnek "Sprzedawane są w dziurkowanych siateczkach i tak lubią być przechowywane, gdyż powinny mieć dostęp do powietrza. Można je przechowywać w spiżarni, piwnicy, w chłodnym miejscu ale nie tak chłodnym jak wnętrze lodówki!" Lakier do paznokci "Wiele kobiet trzyma lakiery do paznokci w lodówki, ale chłód wcale nie przedłuża ich żywotności. Lakier w takiej temperaturze zdecydowanie szybciej gęstnieje. Przechowujmy go w pokojowej temperaturze, w miejscu nie narażonym na promienie słoneczne." W lodówce trzymamy... Owoce naszej strefy klimatycznej "Lodówka to przede wszystkim najlepszy sposób przechowywania bardzo nietrwałych, świeżych owoców jagodowych, do których zaliczamy maliny, truskawki, poziomki, jeżyny (1 doba) oraz jagody (do 2 dni). Do dwóch dni utrzymają w niej świeżość wiśnie i winogrona, a przez 3 – 4 dni – śliwki, czereśnie i gruszki." Otwarte przetwory warzywne "Otwarte słoiki trzeba schować do lodówki, aby zminimalizować namnażanie się bakterii" Marchew, pietruszka, seler "Trzymane w niskiej temperaturze wolniej więdną i się starzeją" Grzyby surowe "Pieczarki, boczniaki itp. należy schować do lodówki, żeby nie zapleśniały" Sałata i seler naciowy "Należy trzymać luzem bez folii, gdyż w szczelnie zamkniętym opakowaniu, bez dostępu powietrza, azotany znajdujące się w tych warzywach przekształcają się w szkodliwe dla zdrowia azotyny." Przekrojone warzywa i owoce "Produkty, które są już zaczęte, muszą być trzymane w lodówce. Inaczej pojawią się na nich bakterie, przez które warzywa i owoce zaczną gnić" Olej lniany "jest wrażliwy na utlenianie i trzymany w szafce, może szybciej zjełczeć" Kilka ciekawostek... "Większość lodówek wyposażona jest w specjalne szuflady na owoce i warzywa, które zapewniają optymalną temperaturę ok. 10°C. Dodatkowo szufladę taką można wyłożyć kilkoma warstwami papierowego ręcznika, który wchłonie nadmiar wilgoci." "Jabłka dobrze się czują się i w lodówce i poza nią. Trzeba jednak pamiętać, by nie kłaść ich blisko innych odkrytych owoców oraz warzyw. Dojrzałe owoce jabłoni (również banany) wydzielają etylen, który w naturalny sposób przyspiesza dojrzewanie innych owoców, a co za tym idzie, także ich psucie. Jest jednak wyjątek: jeśli chcesz aby śliwki, gruszki czy inne owoce dojrzały wcześniej, połóż obok nich jabłko na dzień lub dwa." Zdrowe zakupy Domowy olej Aby mieć pewność, że używany przez Ciebie olej został wytłoczony z najlepszej jakości surowca, możesz wyprodukować go samodzielnie. Na rynku dostępne są już domowe prasy do tłoczenia, np. w postaci przystawek do wyciskarek. W prasie takiej proces wytwarzania oleju przebiega w odpowiedniej temperaturze (ok. 40ºC), co pozwala zachować wszystkie wartościowe składniki odżywcze. Pamiętaj jednak, że orzechy wymagają wcześniejszego rozdrobnienia, podobnie jak pestki dyni (wystarczy pokroić nożem), a wszystkie nasiona i orzechy muszą być łuskane. Z pewnością dużą zaleta takiego urządzenia jest możliwość tłoczenia odpowiedniej ilości oleju na bieżąco - dzięki temu masz pewność, że jest świeży i nie zdążył się utlenić. Dzięki domowemu urządzeniu możesz uzyskać olej z najpopularniejszych surowców roślinnych, takich jak: siemię lniane sezam słonecznik dynia rzepak mak czarnuszka konopie wiesiołek wiórki kokosowe pistacje migdały orzechy laskowe, włoskie, ziemne, piniowe, nerkowca Tłoczenie oleju na zimno to najstarsza, naturalna metoda jego pozyskiwania, znana już w starożytnym Egipcie, Palestynie i Grecji. Polega ona na wykorzystaniu mechanicznych procesów, w wyniku których tłuszcz jest dosłownie wyciskany z nasion i owoców roślin oleistych - bez użycia wysokiej temperatury czy rozpuszczalników. Służą do tego prasy ślimakowe, w których maksymalna temperatura oleju na wyjściu nie przekracza 50°C, oraz prasy hydrauliczne, w których temperatura tłoczenia jest temperaturą otoczenia1. Najlepszą jakość tłuszczu nadającego się bezpośrednio do spożycia uzyskuje się jednak po jej obniżeniu do ok. 40°C. Czasem po takim wytłoczeniu oleje są oczyszczane, ale zgodnie ze standardami odbywa się to również jedynie w procesach mechanicznych, takich jak wypłukiwanie wodą, filtracja, sedymentacja (opadanie zawiesiny ciała stałego w cieczy w wyniku działania siły grawitacji lub bezwładności) lub wirowanie2. Nie ma zatem mowy o rafinacji chemicznej lub fizycznej. Co więcej, niedopuszczalne są żadne żywieniowe dodatki do takich olejów. Wbrew pozorom liczba roślin, z których pozyskuje się oleje tłoczone na zimno, jest naprawdę imponująca. Należą do nich nie tylko popularne nasiona (jak rzepak, len, rokitnik i ogórecznik), ale również pestki (dyni, czarnej porzeczki, winogron), owoce rokitnika i oliwki, orzechy (laskowe, włoskie, drzewa arganowego) oraz kiełki roślinne, np. pszenicy. W zdecydowanej większości są to surowce charakteryzujące się zawartością tłuszczu większą niż 15%. Czyste zdrowie Co można zyskać dzięki zastosowaniu wyłącznie mechanicznych metod? Przede wszystkim oleje pozyskiwane w ten sposób zawierają cenne pod względem żywieniowym składniki, takie jak tokoferole, sterole, karotenoidy i fosfolipidy o przeciwutleniających właściwościach, które są częściowo niszczone podczas przemysłowej rafinacji3. Oczywiście należy pamiętać o tym, że brak procesu rafinacji niesie też potencjalne zagrożenia. Oznacza bowiem, że do oleju mogą przedostać się zanieczyszczenia z zastosowanego surowca, takie jak pestycydy, metale ciężkie czy wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne, które nie zostaną w żaden sposób usunięte. Póki co badania przeprowadzone na dostępnych w Polsce olejach tłoczonych na zimno nie wykazały jednak, by produkty te przekraczały dopuszczalne normy stężenia tego typu związków. Niemniej nie ulega wątpliwości, że ich jakość zależy przede wszystkim od zastosowanego surowca, warunków jego uprawy, terminu i sposobu zbioru, optymalnego wysuszenia oraz prawidłowego przechowywania i czyszczenia. Dlatego uzyskanie naprawdę zdrowego oleju wymaga użycia nasion czystych, nieuszkodzonych i dojrzałych, a najlepiej z upraw ekologicznych. Właśnie od rodzaju i jakości surowca oraz warunków uprawy i stosowanych zabiegów agrotechnicznych zależy bowiem obecność składników odżywczych wpływających pozytywnie na organizm człowieka, takich jak fosfolipidy, tokoferole, sterole, skwalen czy karotenoidy4. Co zatem możemy znaleźć w olejach tłoczonych na zimno z dobrej jakości surowców i jak wpływają one na nasze zdrowie? Rafinacja i utwardzanie W wyniku procesu rafinacji surowy olej pozbawiony zostaje metali ciężkich - ołowiu, arsenu, rtęci czy kadmu - oraz wielopierścieniowych węglowodorów aromatycznych (WWA), np. benzopirenu, który jest rozpuszczalny w tłuszczach, więc przenika do oleju z nasion. - Dzięki temu otrzymuje się w pełni bezpieczny, stabilny tłuszcz o wysokiej jakości, który, bez potrzeby użycia konserwantów, można długo przechowywać, nie obawiając się o utratę jego wartości - przekonuje prof. Krzysztof Krygier z Katedry Technologii Żywności SGGW. Dużo groźniejszym procesem jest częściowe utwardzanie (uwodornianie) tłuszczów roślinnych, czyli ogrzewanie ich w temperaturze ok. 180-200ºC przez kilka godzin przy nadciśnieniu z użyciem wodoru. Powoduje to spadek zawartości wielonienasyconych kwasów tłuszczowych i powstawanie szkodliwych dla zdrowia izomerów trans. - Maksymalna zawartość tłuszczów trans w całodziennej diecie nie powinna przekraczać 1% dostarczanej energii, co daje 2 g na 2 tys. kcal - mówi prof. Krygier. Co ważne, w olejach tłoczonych na zimno nie wykazuje się obecności izomerów trans, podczas gdy w produktach poddanych rafinacji i dezodoryzacji mogą one występować w ilości ok. 1%. 1. Kwasy tłuszczowe Wielonienasycone kwasy tłuszczowe (NNKT) należą do najważniejszych składników, które muszą być dostarczane organizmowi wraz z pożywieniem, gdyż nie potrafi ich samodzielnie syntetyzować. Zalicza się do nich kwasy z grupy omega-6 (LA, GLA) oraz omega-3 (EPA, DHA, ALA). Odgrywają one rolę przede wszystkim w chorobach sercowo-naczyniowych, cukrzycy i otyłości, ponadto obniżają ryzyko chorób cywilizacyjnych, nowotworów i upośledzenia układu immunologicznego oraz działają przeciwzapalnie i przeciwalergicznie5. Oleje tłoczone na zimno są jednym z najlepszych ich źródeł. Tłuszcze pozyskiwane z rokitnika, malin, lnu i lnianki zawierają największe ilości ALA, wykorzystywanego w organizmie do tworzenia długołańcuchowych kwasów DHA i EPA. Wydaje się zatem, że są najlepszymi źródłami kwasów omega-3. Oprócz procentowego składu istotna jest jednak również proporcja między omega-6 i omega-3 w diecie, która nie powinna przekroczyć 4:1. Według przeprowadzonych w Polsce badań stosunkiem najbardziej zbliżonym do tego wzorcowego charakteryzują się oleje rzepakowy, z czarnej porzeczki, orzecha włoskiego i dzikiej róży6 Z kolei oliwa z oliwek, olej z orzechów laskowych i rzepakowy mają w swoim składzie największy procentowy udział jednonienasyconego kwasu oleinowego z grupy omega-9, który obniża ciśnienie krwi i zapobiega rakowi piersi7. 2. Fitosterole To liczna grupa steroidów występujących przede wszystkim w olejach roślinnych, ziarnach soi, nasionach sezamu, orzechach i ryżu. Związki te wykazują szereg właściwości prozdrowotnych, z których najważniejszy wydaje się wpływ na poziom cholesterolu - według badań redukują jego absorpcję, dzięki czemu zmniejszają ryzyko chorób układu sercowo-naczyniowego8. Działają również przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie i przeciwutleniająco, a prawdopodobnie hamują też rozwój raka żołądka, płuc, jajników oraz prostaty. Całkowita zawartość steroli, jak i ich skład, są różne w poszczególnych olejach, we wszystkich jednak dominuje beta-sitosterol, a to jemu przypisuje się antynowotworowe właściwości. Cennym źródłem fitosteroli są oleje z rzepaku i owoców rokitnika - średnia zawartość w każdym z nich wynosi 879 mg/100 g9. Jednak prawdziwym rekordzistą okazuje się tłoczony na zimno olej kukurydziany - odnotowano w nim aż 975 mg steroli w 100 g10. Co ciekawe, w rafinowanej wersji zawartość ta była o ponad 200 mg mniejsza. 3. Tokoferole To przede wszystkim tej grupie związków oleje tłoczone na zimno zawdzięczają swoje właściwości przeciwutleniające. Tokoferole i totrienole tak naprawdę są bowiem postaciami witaminy E. Tokoferole występują w 4 formach o zróżnicowanej sile działania - dla człowieka najważniejsza jest aktywność alfa-tokoferolu, który najsilniej wygasza reaktywne formy tlenu, w tym wolne rodniki (wykazuje 100% aktywności witaminy E)11. Ponadto bierze udział w dostarczaniu składników odżywczych do komórek, wzmacnia ściany naczyń krwionośnych oraz chroni czerwone krwinki przed przedwczesnym rozpadem. Witamina E jest też istotna w profilaktyce nowotworów, miażdżycy, chorób krążenia, Parkinsona i Alzheimera. W olejach tłoczonych na zimno dominującą jej formą jest gamma-tokoferol. Co prawda jego zdolność wymiatania wolnych rodników to 25% aktywności witaminy E, ale w przeciwieństwie do postaci alfa działa również przeciwzapalnie, a w badaniach na ludziach i zwierzętach jego stężenie było odwrotnie proporcjonalne do zachorowalności na choroby układu krążenia i degeneracyjne12. Najwięcej tokoferoli można znaleźć w olejach z pestek malin (prawie 2 g/kg oleju), które zawierają też stosunkowo dużą ilość jego postaci alfa, a także karotenoidy dodatkowo wzmacniające właściwości przeciwutleniające13. 4. Skwalen Ten triterpenten jest składnikiem płaszcza lipidowego ludzkiej skóry oraz tłuszczu wątroby rekina. Pełni funkcję prekursora cholesterolu, hormonów, kwasów żółciowych i witaminy D. Przede wszystkim wykazuje jednak bardzo silne właściwości przeciwutleniające, wspomaga transport tlenu do komórek, działa antybakteryjnie i przeciwgrzybicznie. Chroni skórę przed szkodliwym działaniem promieniowania ultrafioletowego, a wątrobę przed zaburzeniami pracy atopomitochondriów14. Może też zapobiegać chorobie niedokrwiennej serca i opóźniać procesy starzenia. Pomaga również budować naturalną odporność organizmu. Choć głównym źródłem skwalenu pozostaje wątroba rekina, występuje on również w olejach roślinnych - głównie tym pozyskiwanym z amarantusa, gdzie jego zawartość może sięgać 8%, czyli ok. 10 razy więcej niż w oliwie z oliwek15. Kalejdoskop korzyści Jak się okazuje, skład poszczególnych olejów tłoczonych na zimno jest bardzo różnorodny, a co za tym idzie - każdy z nich odgrywa inną rolę w zdrowym żywieniu. Zasadniczo wszystkie charakteryzują się sporą ilością nienasyconych kwasów omega-3 i omega-6, ale nie zawsze można stwierdzić optymalną ich proporcję. Co ciekawe, zaskakująco dobrze na tym tle wypada poczciwy polski olej rzepakowy, nie bez przyczyny nazywany "oliwą północy". Rzeczywiście liczne badania pokazują, że pod względem zawartości substancji odżywczych nie ustępuje on oliwie z oliwek, a nawet ma korzystniejszy stosunek omega-6 do omega-316. Kwasy tłuszczowe, fitosterole, tokoferole i skwalen wywierają ogólny pozytywny wpływ na zdrowie, a ich stosunkowo duże ilości sprawiają, że włączenie olejów tłoczonych na zimno do diety może okazać się istotnym elementem profilaktyki chorób cywilizacyjnych. Jednak to subtelne różnice w ich zawartości powinny decydować o naszym wyborze. Przykładowo dzięki dużej zawartości kwasu gamma-linolenowego olej z ogórecznika lekarskiego polecany jest pacjentom zmagającym się z atopowymi zmianami na skórze17. Z kolei osoby walczące z wysokim cholesterolem lub zagrożone chorobami serca powinny stawiać na olej kukurydziany, bogaty w fitosterole. Mało znany w Polsce olej z amarantusa może natomiast okazać się dobrym pomysłem na wzmocnienie odporności u dzieci, które niechętnie sięgają po skwalen pochodzący z tranu. Trzeba również pamiętać o tym, że nawet jakość i skład olejów tłoczonych z tej samej rośliny mogą znacząco się różnić w zależności od producenta i wybranego przez niego źródła surowca. Oczywiście przy wszystkich tych zdrowotnych właściwościach nie należy pomijać smakowych walorów olejów. W końcu tych tłoczonych na zimno używa się głównie do sałatek (nie należy poddawać ich obróbce termicznej - patrz: ramka), a ze względu na brak procesu rafinacji ich aromat jest zdecydowanie bardziej intensywny. Dlatego warto włączać je do diety nie tylko zdroworozsądkowo, ale i ze smakiem - wybierając te, które najbardziej nam odpowiadają. Praktyczne wskazówki Oleje tłoczone na zimno mogą być cennym źródłem prozdrowotnych składników, pod warunkiem, że pozyskiwane są ze sprawdzonych surowców wysokiej jakości. To jednak niejedyny warunek zachowania ich właściwości. Jak używać? Tylko na zimno, ponieważ mechaniczne pozyskiwanie olejów sprawia, że nie nadają się one do obróbki cieplnej. Użycie ich np. do smażenia powoduje wytwarzanie się szkodliwych substancji. Dlatego używaj ich do sałatek i surówek lub skrapiaj nimi już ugotowane ziemniaki czy biały ser. Jak przechowywać? W szczelnie zamkniętych szklanych butelkach, w lodówce. Brak procesu rafinacji znacznie skraca okres przydatności oleju do spożycia i sprzyja jego utlenianiu, które zachodzi najwolniej w warunkach chłodniczych i bez dostępu światła. Dlatego odpowiednie przechowywanie jest niezbędne, by zachować właściwości cennych składników odżywczych. Jak wybierać? Intensywna barwa lub nieklarowna konsystencja oleju tłoczonego na zimno nie są jego wadami, a efektem braku oczyszczania w procesie rafinacji. Jednak w przypadku oleju rzepakowego szarawy odcień sugeruje, że do produkcji użyto niedojrzałych nasion. Ze względu na krótszy okres przydatności do spożycia (w porównaniu z produktami rafinowanymi), zawsze szukaj go na etykiecie, a najlepiej zwróć też uwagę na datę produkcji. W sklepach wybieraj oleje w ciemnych butelkach, stojące w lodówce, co zwiększa prawdopodobieństwo, że ich cenne składniki nie zdążyły się utlenić. Pamiętaj też, że olej z pierwszego tłoczenia również może być rafinowany, co jest kolejnym powodem, by dokładnie czytać etykiety - w podanym składzie znajdziesz informację o metodzie jego pozyskania. Na niektórych oliwach z oliwek oznaczana jest również kwasowość (wynosząca od 0,2 do 0,8 Im) - im jest niższa, tym lepsza jakość produktu. Z kolei oznaczenie literami DOP oznacza, iż proces uprawy i produkcji jest ściśle określony i kontrolowany. Bibliografia Rośliny Oleiste 2003; 24 (2): 567-576; Rośliny Oleiste 2000; 21: 586- 596 CODEX STAN 19-1981, Rev. 2 – 1999 Przem. Spoż. 2006; 7: 30-32, 34 Plant Food Hum Nutr 2003; 58: 1-6 Biomed Pharmacother 2007; 61: 105-112; Cardiovasc Forum 2006; 11 (3): 39-43; Pol Prz Kardiol 2011; 13 (3): 177-181 Probl Hig Epidemiol 2012; 93 (4): 871-875; Żywn Nauk Technol Jakość 2011; 1 (75): 124-135 Żywn Nauk Technol Jakość 2012; 1 (80): 27-44 Atherosclerosis, 2001; 156: 329-337; Eur. J. Lipid Sci. Technol. 2001; 103: 102-106 Przem. Spoż., 1996; 10: 13-16; Food Chem 2007; 101: 1633-1639; J Food Compos Anal 2008; 21: 152-161 Rośliny Oleiste 2001; 22: 477-493 JAMA 2007; 297 (8): 842-857 Am Soc Clin Nutr 2001; 74 (6): 714-722; Nitric Oxide 2002; 6 (2): 221-227 Food Chem 2000; 69: 187-193 Altern med Rec 1999; 4 (1): 29-36; Indian J Med Res 2009; 129: 150-153; Adv Drug Deliv Rev 2009; 61 (15): 1412-1426 Eur Food Res Technol 2001; 213: 349-355 Eur. J. Lipid Sci. Technol., 2007; 109: 710-73; Przem. Spoż., 2009; 63 (7): 16-20 Nutrition 2010; 26: 708-718

który olej należy przechowywać w warunkach chłodniczych